Verlichting in de stal

2 december 2024

Nu de donkere dagen weer zijn aangebroken is goede verlichting in de stal erg belangrijk. Slechte verlichting en donkere hoeken in de stal beïnvloeden het koe verkeer, de ruwvoeropname, maar ook het hormoonproces van uw veestapel.

Een koe detecteert alleen contouren, scherp zicht hebben ze alleen als ze stilstaan. Snel overschakelen van donker naar licht of van dichtbij naar veraf is moeilijk voor een koe. Het is daarom belangrijk dat er geen donkere plekken/overgangen zijn om zo het koe verkeer optimaal te laten verlopen. Zorg daarnaast altijd voor voldoende licht bij de melkstal/robots.

Uit onderzoek (G.Biewenga&A.Winkel 2003 WUR) blijkt dat het verlengen van de daglengte naar 16 uur een hogere melkproductie van 6-15% geeft. Ook komt bij melkvee de vruchtbaarheidscyclus na afkalven sneller op gang bij langere daglengten. Koeien kunnen dus sneller geïnsemineerd worden en er is een daling in de tussenkalfstijd.

Werking
Het lichtniveau beïnvloedt de hormoonprocessen van het melkvee zoals productie, groei, gezondheid, weerstand en vruchtbaarheid. Bij meer daglicht wordt er bijvoorbeeld meer  vitamine D gevormd. Dit is belangrijk voor de stofwisseling en botontwikkeling.

Bij voldoende licht zendt het zenuwstelsel van het dier (bij bepaald lichtniveau) een signaal naar de hypofyse in de hersenen om de afscheiding van het hormoon melatonine te verlagen. Dit hormoon veroorzaakt namelijk slaap, waardoor de koe inactief wordt. Het hormoon melatonine is dus bepalend voor activiteit van de koe. Zodra dit daalt door voldoende licht, wordt een ander hormoon, namelijk IGF-I ( Insuline like growth factor) versterkt aangemaakt in het bloed. De functie van het hormoon IGF-I is de bevordering van de activiteit van het dier en daarmee de melkproductie.

Voorkeur melkvee

• Daglengte van 16 uur
• Tenminste 150/200 LUX
• Minimaal zes uur per dag donker
• Biologische klok van vee is ongevoelig voor rood licht, dit kan als nachtlicht dus prima werken.

Ook bleek uit het onderzoek dat het lichtregime bij de jongvee opfok en droogstand ook effecten heeft op de groei en productie.

Droogstand
Koeien die tijdens de droogstand korte dagen (6-8 uur) en langere nachten (16-18 uur) en tijdens de lactatie weer in het ritme lange dagen (16 uur) en korte nachten (6-8 uur) komen, produceren 3kg meer melk in de eerste 4 lactatiemaanden.

Jongvee
Lange dagen en korte nachten levert bij het jongvee een versnelde groei op, dit kan oplopen tot wel 18% snellere groei. Het jongvee komt dan jonger in de puberteit dat resulteert in een betere uierontwikkeling. Let wel op dat het rantsoen dan ook voldoende energie/eiwit bevat om deze snelle groei te ondersteunen.

Kortom
Voor koeien in lactatie is er een gewenste lux van 150/200 nodig. In de nacht voldoet een lux van 5/8. Zorg ervoor dat er bij voerhekken/waterbakken/overgangen en de melkruimte voldoende licht is. Hoe bepaalt u dit? Er is een gratis app beschikbaar (mobiel) om de lichtsterktes te kunnen meten. Deze is te vinden in de Appstore of Googleplay onder Lux meter.

Tips:

1. Maak maximaal gebruik van daglicht: goed en goedkoop. Houd daarom uw windbreekgaas, lichtplaten, muren etc. schoon!
2. Maak de lampen minstens 1 keer per jaar schoon.
3. Wees kritisch op de verlichting in uw stal en repareer eventueel kapotte lampen en tl-buizen.
4. Houd rekening bij de aankoop van verlichting met het lumen/watt, de aankoopkosten en verwachte levensduur. LED geeft bijvoorbeeld een langere levensduur en kan een besparing geven op energiekosten.
5. Maak gebruik van een lichtsensor waardoor de verlichting alleen wordt ingeschakeld als het lichtniveau buiten zo laag is dat het in uw stal te donker wordt. Uiteindelijk betekent dit een besparing op energiekosten.